Historia miasta wiąże się nierozerwalnie z zamkiem, który zbudowano na przełomie XIII i XIV wieku. Prawa miejskie nadane zostały Chęcinom prawdopodobnie pod koniec XIV stulecia. W tym czasie wytyczony został rynek, z którego rogów wybiegały ulice. Dalsza rozbudowa miasta nastąpiła w czasach Kazimierza Wielkiego, kiedy to wytyczono drugi rynek, wybudowano kościół i klasztor franciszkanów i rozbudowano kościół św. Bartłomieja. Podłożem rozwoju gospodarczego miejscowości były złoża: ołowiu, srebra i miedzi wydobywane w okolicy.
Rozkwit gospodarczy Chęciny przeżywały w XVI wieku. Jarmarki i zjazdy szlacheckie sprawiły, że miasto tętniło życiem. W 1527 roku Zygmunt Stary wydał ordynację górniczą dla Chęcin i ustanowił tu urząd podkomorzego górniczego. Wiek siedemnasty to najazd szwedzki i przemarsz wojsk Rakoczego przez Chęciny. Z 385 domów zostało wtedy zaledwie 34. Po kolejnym najeździe szwedzkim w 1707 roku starosta chęciński opuścił zrujnowany już zamek i przeniósł się do pobliskiego Podzamcza. W 1796 roku przeniesiono siedzibę powiatu do Kielc.